Sapiens

Curator tentoonstellingsconcept voor het nieuwe museum Sapiens, in de Valley aan de Zuidas in Amsterdam

Curator tentoonstellingsconcept voor het nieuwe museum en werkplaats ‘Sapiens’, in de Valley aan de Zuidas in Amsterdam. In opdracht van Naturalis Biodiversity Center en de Vrije Universiteit Amsterdam.

We leven in het Antropoceen, het tijdperk waarin de wereldwijde invloed van menselijk handelen op de aarde als een geologische kracht wordt beschouwd. De mens, en dan vooral de Westerse mens, zou zich eeuwenlang als heerser over de natuur hebben gezien waardoor de planeet is verwoest. Hoe kunnen we die invloed ten goede keren?

Het Antropoceen is het uitgangspunt van Sapiens. Hoewel klimaatverandering en biodiversiteitsverlies voor velen nog voelt als een ‘ver van mijn bed show’ en als iets dat zich ‘ergens in de toekomst’ zal afspelen, is er niet echt een kennisprobleem: meer dan 70% van de Nederlandse jongeren (de voornaamste doelgroep van Sapiens) maakt zich zorgen over het klimaat. Maar ondanks dat we ons bewust zijn van de urgentie van de klimaatcrisis, is de transitie naar een duurzame samenleving lastig.

Waarom gaan wij, mensen niet of te traag tot actie over?

Om uit de klimaatcrisis te komen is een systeemverandering nodig. Het systeem van handel, economie, politiek en regelgeving, van hoe we de dingen doen. We proberen met onze intelligentie, onze denkkracht, technologische oplossingen te vinden. Maar de mens kan zich niet overal ‘uit innoveren’. Zonder collectieve gedragsverandering en het daaraan onderliggende systeem, gaat de transitie naar een duurzame samenleving niet lukken.

Kernboodschap/premisse kunsttentoonstelling:

Klimaatverandering leidt tot uitsterven van de soort, gedragsverandering leidt tot redden van de soort.

De tentoonstelling benadert het klimaatprobleem als gedragsprobleem. Het doel is om de bezoeker te inspireren en te verrassen, niet alleen te benadrukken waar het ecologisch gezien fout is gegaan met onze soort, waar het Antropoceen is aangevangen. De tentoonstelling gaat over ons aanpassingsvermogen, over hoe we ons kunnen aanpassen aan de veranderde leefomgeving die wordt bedreigd. Niet (alleen) in je eentje maar een collectieve (gedrags)verandering. Het kleine, het persoonlijke en het grote, het systeem. Want het één kan niet zonder het ander.

TEAM

Concept tentoonstelling: Nathalie Faber, Research: Ruben Jacobs, Projectleider: Matthijs Vegter

Expertgroep wetenschappers:

Sjoerd Kluiving (geoarcheoloog, Antropoceen), Reint Jan Renes (gedragswetenschapper), Katinka Quintelier (filosoof, ethiek en moraal), Peter van Lange (evolutionair psycholoog), Lia van Wesenbeeck (econoom, World Food Studies), Petra van Dam (historicus, water- en milieugeschiedenis), Menno Schilthuizen (evolutiebioloog), José Joordens (paleoantropoloog, paleoecologie en evolutie)

Klankbordgroep studenten:

Tim Rietbergen (bioloog, paleontoloog)
Jamie Nee (kunstenaar, ontwerper)
Rick Buesink (bioloog, entomoloog, ecologie)
Bob Kreiken (rechten, Forest and Nature Conservation)

Studieopdrachten i.v.m. tentoonstelling:

Cursus, Big Questions in the Anthropocene, VU Cursus Science Communication studenten, VU